ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΟΡΤΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ
Η Εταιρική Δεοντολογία ως όρος και περιεχόμενο ποικίλλει σημαντικά από οργανισμό σε οργανισμό. Συνεπώς αποτελεί εκ των προτέρων έναν όρο που επιδέχεται εύρος ερμηνειών, ανάλογα με την εταιρεία ή τον οργανισμό στα οποία εφαρμόζεται.
Αυτό που είναι σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι οι κώδικες εταιρικής δεοντολογίας, υπό οποιοδήποτε όνομα κι αν αυτοί αναφέρονται, αποτελούν ένα σύνολο κανόνων συμπεριφοράς που συνάδουν με το επιθυμητό προφίλ της εταιρείας, τόσο στις εσωτερικές σχέσεις των ανθρώπων που εργάζονται σε και συνεργάζονται με αυτήν, όσο και μεταξύ του συνόλου των ανθρώπων της εταιρείας με τους πελάτες και προμηθευτές της.
Συνεπώς, μέσα σε έναν τέτοιο κώδικα περιμένουμε να βρούμε απαγορεύσεις συμπεριφορών με ποινικό ενδιαφέρον (όπως φερ' ειπείν η απαγόρευση προσβλητικών συμπεριφορών που εμπίπτουν στο αναθεωρημένο Αρ. 312 του Ποινικού Κώδικα), άλλων με αμιγές πειθαρχικό ενδιαφέρον (όπως φερ' ειπείν η απαγόρευση διαρροής στοιχείων εταιρικής εμπιστευτικότητας) και άλλων που περιέχουν απλές υποδείξεις συμπεριφοράς (ευγενής αντιμετώπιση προκλητικών πελατών).
Για τον κώδικα, όλα τα παραπάνω εντάσσονται σε νομοτυπικά ισότιμες διατάξεις, αλλά είναι σαφές ότι η προβολή αυτών των διατάξεων στην έννομή μας τάξη αφορά τις περισσότερες φορές διάφορα επίπεδα νομικής κατάταξης.
Έτσι, η μία συμπεριφορά μπορεί να είναι εγκληματική πράξη, η επόμενη πειθαρχικό παράπτωμα, η τρίτη παράβαση των όρων της σύμβασης εργασίας και μία τέταρτη απλή έλλειψη ευγένειας.
Ας προσθέσουμε σε αυτό το σημείο και το γεγονός ότι πολλές εταιρείες είτε δεν διαθέτουν κώδικα εταιρικής δεοντολογίας, είτε οι διατάξεις που αφορούν τις ενδεικνυόμενες συμπεριφορές είναι διάσπαρτες σε πλήθος εγγράφων των διαφόρων επιπέδων διοίκησης προς τους εργαζομένους.
Έτσι, ούτε ο εργαζόμενος ούτε η διοίκηση έχουν μια εξ αρχής σαφή εικόνα για το ποιες συμπεριφορές επιφέρουν λύση της σχέσης εργασίας και ποιες άλλου είδους πειθαρχικά μέτρα.
Σήμερα, μετά την δημοσίευση του Ν. 4808/2021, οι Κώδικες Δεοντολογίας ανάγονται σε υποχρεωτικό στοιχείο της Εταιρικής Πολιτικής και οι Επιχειρήσεις επιβάλλεται να έχουν άρτιο, νομικώς ορθό και πρακτικώς εφαρμόσιμο σύστημα διαχείρησης καταγγελιών.
Το Πρόγραμμα Ετιαρικής Δεοντολογίας του Γραφείου μας προσφέρει λύση στην υποχρέωση αυτή.
Πώς λειτουργεί;
Βήμα 1: Η Απόφαση
Ίσως να ακούγεται περιττό, αλλά είναι αλήθεια ότι τόσο η ιχνηλάτηση της δυναμικής που αναπτύσσεται με την θέση σε λειτουργία ενός θεσμοθετημένου πλαισίου για θέματα προσωπικού, όσο και η απόφαση ελέγχου περιστατικών που αφορούν τις σχέσεις προσωπικού, ανήκουν στις στρατηγικές αποφάσεις μίας εταιρείας.
Με το Πρόγραμμα του Γραφείου μας η επιχείρησή σας αποκτά μία σειρά σημαντικά πλεονεκτήματα, αλλά είναι σαφές ότι απολύει το -ούτως ή άλλως επιφανειακό- "δικαίωμα στην άγνοια", το οποίο έχει ήδη αποστερηθεί από το γράμμα του Ν.4808/2021. Με ολίγοις, καμία επιχείρηση πλέον δεν έχει δικαίωμα να μην ξέρει τι γίνεται εντός της.
Εάν η επιχείρησή σας συνεργάζεται με μεσαίες ή μεγάλες επιχειρήσεις στην Ευρώπη ή τη Βόρεια Αμερική, είναι σίγουρο ότι συναντήσατε στο οργανόγραμμά τους τμήματα με ονομασίες Internal Oversight, Investigative Department, Compliance Office και συναφή.
Σε επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των δέκα χιλιάδων εργαζομένων, τα τμήματα αυτά είναι τις περισσότερες φορές οργανικά, με υπαλλήλους της ίδιας της εταιρείας που διέπονται από ιδιαίτερο καθεστώς προστασίας έναντι της εργοδοσίας. Τα τμήματα αυτά έχουν τις περισσότερες φορές στοχοποιηθεί ως διακείμενα θετικά προς την επιχείρηση, άρα ανίκανα να προσφέρουν αδιάβλητες διαδικασίες.
Σε επιχειρήσεις κάτω των δέκα χιλιάδων εργαζομένων, οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται από νομικά γραφεία όπως το δικό μας.
Ένα πρώτο δικαιολογημένο ερώτημα μπορεί να είναι το εξής:
"Γιατί να έχει η επιχείρησή μας ένα τέτοιο τμήμα;"
Οι απαντήσεις εδράζονται σε δύο αναμφισβήτητες αλήθειες:
Η πρώτη είναι ότι η επιχείρησή σας έχει ήδη ανεπτυγμένο το αίσθημα της εταιρικής ευθύνης. Αναγνωρίζει, δηλαδή, ότι η εταιρική φιλοσοφία εκτείνεται πολύ πέραν της ποιότητας των προϊόντων ή υπηρεσιών. Είναι ευαίσθητη σε θέματα οικολογικής συνείδησης, πραγματοποιεί προγράμματα χορηγιών, επικοινωνεί με τον καταναλωτή, πιστεύει στην ποιότητα του προσωπικού της ως παράγοντα επιτυχίας και ακολουθεί μια πολιτική ανοικτών θυρών.
Αν πραγματικά αυτό είναι το προφίλ της δικής σας επιχείρησης, τότε η μη ανοχή συμπεριφορών όπως το bullying ή η παρενόχληση με τη δόμηση ενός άρτιου συστήματος ιχνηλάτησης και ελέγχου είναι ένα φυσικό βήμα.
Η δεύτερη είναι η ίδια η επιχειρηματική πρακτική. Αν σκεφτούμε τις επιφυλάξεις των επιχειρήσεων της δεκαετίας του ΄80 απέναντι στο external auditing και πόσο φυσικό είναι αυτό σήμερα, μπορούμε να αντιληφθούμε και τις αντίστοιχες επιφυλάξεις για προγράμματα όπως το Πρόγραμμα Εταιρικής Δεοντολογίας του Γραφείου μας.
Όπως μια επιχείρηση σήμερα αντλεί κύρος από μία ανεξάρτητη έκθεση του external auditor, ή από ένα ISO, ή ένα βραβείο επιχειρηματικότητας που απονεμήθηκε από ανεξάρτητο φορέα, έτσι αντλεί αυτοπεποίθηση και από μία επιβεβαίωση ότι περιστατικά σχέσεων προσωπικού ανιχνεύθηκαν εγκαίρως και αντιμετωπίσθηκαν επιτυχώς. Έρευνες δεοντολογίας αποτελούν καθημερινή πραγματικότητα σήμερα για τις πλείστες επιχειρήσεις της Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής και αυτό θα είναι το τοπίο συντομότατα και στην Ελλάδα, με το Νόμο 4808/2021 να θέτει ήδη τον πήχυ ψηλά.
Oι υπηρεσίες μας, όπως εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, παρέχουν καλύτερο προϊόν, με μικρότερο κόστος από οποιαδήποτε δικαστική αντιδικία.
Βήμα 2: Ανάληψη του Κόστους
Το ετήσιο κόστος της υπηρεσίας μας ισοδυναμεί χονδρικά περίπου με έναν ετήσιο μισθό Μiddle Μanager της εταιρείας σας.
Το πακέτο των υπηρεσιών μας για επιχειρήσεις που απασχολούν μέχρι εξήντα εργαζομένους (κατά μέσο ετήσιο όρο) είναι πάγιο, ενώ αυξάνεται κατά τριάντα εργατολεπτά μέσου εργαζομένου το μήνα ανά εργαζόμενο, για επιχειρήσεις άνω των εξήντα εργαζομένων και μέχρι τους 2000 εργαζομένους, ενώ για μεγαλύτερες επιχειρήσεις προσφέρουμε μειωμένο κόστος στα δεκαπέντε εργατολεπτά μέσου εργαζομένου.
Σε επιχειρήσεις του εξωτερικού είναι σύνηθες το κόστος να επιμερίζεται μεταξύ επιχείρησης και σωματείων εργαζομένων, αλλά αυτό εξαρτάται από την δομή και τη συνοχή των σωματείων, καθώς και από την γόνιμη σχέση τους με την επιχείρηση.
Βήμα 3: Πώς Αρχίζει να Λειτουργεί
Αμέσως μετά την υπογραφή της σύμβασης μεταξύ εταιρείας σας μαζί μας, η ομάδα μας που αποτελείται από δικηγόρο, ερευνητή και ειδικό HR καθώς και επικουρικό προσωπικό, πραγματοποιεί μια πρώτη επαφή με το γραφείο ή τμήμα προσωπικού και χαρτογραφεί τις ήδη εφαρμοζόμενες μεθόδους χειρισμού των υποθέσεων που άπτονται της Πολιτικής Δεοντολογίας σας.
Εάν διαπιστωθεί ανάγκη ενιαιοποίησης ή συγκρότησης ή σύνταξης κώδικα εταιρικής δεοντολογίας, η ομάδα μας προτείνει έναν οδικό χάρτη και αναλαμβάνει μετά από συμφωνία με την εταιρεία την εργασία σύνταξης του Κώδικα Δεοντολογίας ως επιμέρους έργο, με όρους και χρονοδιάγραμμα που είναι αντικείμενο ξεχωριστής σύμβασης.
Σε κάθε περίπτωση, μετά τις πρώτες επαφές που περιλαμβάνουν και δειγματοληπτικές συνεντεύξεις με εργαζόμενους, συντάσσεται και υποβάλλεται στο Μanagement έκθεση που παρέχει τις καίριες παραμέτρους που θα επηρεάσουν την διαδικασία της Εταιρικής Δεοντολογίας.
Μερικές από αυτές είναι:
α. Ο βαθμός αποκέντρωσης εξουσιών και η διασπορά λειτουργιών της εταιρείας. Κατά κανόνα, όσο μεγαλύτερη είναι η αποκέντρωση, τόσο περισσότερα περιστατικά αναμένεται να αναφερθούν και να εξεταστούν.
β. Το πλήθος και οι αρμοδιότητες των Μiddle Μanagers.
γ. Το δίκτυο της ανεπίσημης διαβίβασης πληροφοριών του οργανισμού ως σύνολο, καθώς και τη μεθοδολογία αντιμετώπισης περιστατικών που άπτονται της Εταιρικής Δεοντολογίας.
δ. To σύστημα αρμοδιοτήτων και διείσδυσης εργολάβων, υπεργολάβων και άλλων συνόλων που δεν ανήκουν κατ' ευθείαν στους πίνακες προσωπικού της εταιρείας.
ε. Το ρυθμό ανανέωσης του προσωπικού και τα ποσοστά εποχικής αυξομείωσης.
στ. Την πρακτική επισήμων και ανεπισήμων αναφορών και συστημάτων αξιολόγησης προσωπικού (appraisals και reports & returns).
To τελικό στάδιο της προπαρασκευής είναι η πλήρης ενημέρωση των εργαζομένων για τον τρόπο επώνυμης ή ανώνυμης δήλωσης γεγονότων που αφορούν συμπεριφορές της Εταιρικής Δεοντολογίας, του τρόπου χειρισμού τους από εμάς και τις λύσεις που προσφέρει η προσέγγισή μας σε αντιδιαστολή με την εσωτερική ή τη δικαστική καταγγελία.
Mε την ολοκλήρωση των τριών αυτών διαδικασιών (ιχνηλάτηση, συγκρότηση του συτήματος Κώδικα Δεοντολογίας, συζήτηση των αποτελεσμάτων της στρατηγικής σας απόφασης), είμαστε έτοιμοι να ενσωματώσουμε τη ρουτίνα μας στην επιχειρησιακή πρακτική της εταιρείας σας.
Εάν η Εταιρεία σας δεν έχει καταγεγραμμένο Κώδικα Δεοντολογίας, αναλαμβάνουμε την κατάρτισή του, με τη μέθοδο που συμφωνείται (π.χ. σε συμφωνία με διεθνείς αντίστοιχους κώδικες) και με την προσέγγιση που συμφωνείται με το Μanagement (με συμμετοχή των Σωματείων της Εταιρείας σας, του Γραφείου ή Τμήματος Προσωπικού κλπ.).
Σας προτείνουμε το βέλτιστο τρόπο ένταξης της Εταιρικής Δεοντολογίας στην πρακτική της εταιρείας σας και ενημέρωσης των κλαδικών οργάνων και των ιδίων των εργαζομένων.
Επισκεπτόμαστε την Εταιρεία σας και εκτιμούμε την αποτελεσματικότητα των κειμένων δεοντολογίας που ήδη υπάρχουν.
Εάν η Εταιρεία σας έχει ήδη πλήρη και νομικά άρτιο Κώδικα Δεοντολογίας, προσθέτουμε σχόλια, τον συγχρονίζουμε με τις απαιτήσεις του Ν.4808/2021 και συνεχίζει να εφαρμόζεται ανανεωμένος.
Εάν η Εταιρεία σας εφαρμόζει τη δεοντολογία της από διάσπαρτες διατάξεις, σας προτείνουμε τη σύνταξη ενιαίου κειμένου και σας υποβάλλουμε προσχέδιο.
Βήμα 4: Η Εφαρμογή της Εταιρικής Δεοντολογίας κατά Ν. 4808/2021
Μετά την ενημέρωση των στελεχών και του προσωπικού, οι εργαζόμενοί σας μπορούν να καταθέτουν σε εμάς υποθέσεις που θεωρούν ότι εμπίπτουν στον Κώδικα Δεοντολογίας της Εταιρείας σας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Ν. 4808/2021.
"Ποιες υποθέσεις εμπίπτουν στον Κώδικα Δεοντολογίας;"
Ο Κώδικας Δεοντολογίας δεν σχετίζεται με τα ζητήματα αμοιβής και φύσης της σύμβασης εργασίας.
Συνεπώς, η εργασία μας δεν αφορά καθαυτά τα ζητήματα Εργατικού Δικαίου.
Αφορά δε κυρίως τα παρακάτω:
α. Υποθέσεις με ενδεχόμενη ποινική και αστική ευθύνη συμπεριφορών των Αρ.312ΠΚ και Ν.3769/2009 (Σεξουαλική Παρενόχληση, Bullying κλπ).
β. Υποθέσεις με ενδεχόμενη πειθαρχική ευθύνη (βάναυση συμπεριφορά, διαρροή επαγγελματικών απορρήτων, ευθύνη προτιμήσεων, ευθύνη από αθέμιτη ευνοιοκρατία, φαλκίδευση εγγράφων και παραστατικών κλπ).
γ. Λοιπές υποθέσεις συμπεριφορών που καταδεικνύουν έλλειψη επαγγελματισμού όπως αυτός ορίζεται από την επιχείρηση (π.χ. κατάχρηση εξουσίας).
δ. Υποθέσεις που έχουν τυποποιηθεί ως αξιόποινες το πρώτον με το Ν. 4808/2021.
Όταν υποβληθεί σε εμάς μία υπόθεση:
α. Η υπόθεση εντάσσεται στο σύνολο των στατιστικών στοιχείων της Εταιρείας σας, και μας παρέχει σημαντικά ευρήματα των γενικών δεικτών δεοντολογίας.
Από τις περιπτώσεις που ήδη χειριζόμαστε, προκύπτει ότι μια αναμενόμενη ροή υποθέσεων βρίσκεται στο επίπεδο του 4‰ των εργαζομένων κάθε μήνα.
Αυτό το συμπέρασμα αφορά επιχειρήσεις που απασχολούν περίπου 1.000 εργαζομένους, με διασπορά σε τουλάχιστον πέντε διαφορετικούς χώρους εργασίας (υποκαταστήματα και μητρική επιχείρηση) με σχετική εργασιακή ασφάλεια και χωρίς σημαντικό κίνδυνο συνεχούς αρνητικής κερδοφορίας ή απώλειας θέσεων εργασίας.
Όσο μικρότερος είναι ο αριθμός των εργαζομένων, τόσο περισσότερο ποικίλλουν οι αριθμοί υποθέσεων, επηρεαζόμενοι από παράγοντες όπως το προφίλ της διοίκησης, η ύπαρξη σωματείων και η σχέση τους με το management, η αυτονομία των Μanagers υποκαταστημάτων, η φιλοσοφία του Κώδικα Δεοντολογίας κλπ.
Σε επιχειρήσεις με σημαντικά περισσότερο αριθμό εργαζομένων, οι καταχωρήσεις υποχωρούν και τείνουν στο 2‰ του προσωπικού ανά μήνα.
Σημειωτέον ότι στο παράδειγμά μας με επιχείρηση 1.000 εργαζομένων, προκύπτουν περίπου 50 υποθέσεις κάθε έτος.
Αναλύουμε την κάθε καταχώρηση και σας υποβάλλουμε σημαντικά στατιστικά ευρήματα στην Εταιρεία σας, δίνοντάς σας το στίγμα των περιπτώσεων στα οποία απαιτείται αυξημένη επιμέλεια.
Περαιτέρω, σας υποβάλλουμε αιτιολογημένη έκθεση των ψευδών καταγγελιών, που προκύπτουν μετά από ανάλυση του προφίλ τους ως προς το είδος, τους ανθρώπους που φέρονται να εμπλέκονται και τους λόγους για τους οποίους κρίθηκαν ανυπόστατες ή ψευδείς.
Εν τέλει, η Εταιρεία σας έχει μία σαφή περιοδική εικόνα, τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική των δυναμικών που έχουν αναπτυχθεί σε όλη τη γεωγραφική διασπορά σας, με λεπτομέρειες GIS σε επίπεδο οργανικής σας μονάδας (υποκατάστημα, γραφείο, σημείο εξυπηρέτησης).
β. Υποθέσεις που κρίνονται βάσιμες αναλύονται και ερευνώνται και υποβάλλουμε στην διεύθυνση της Εταιρείας το πόρισμά μας.
Ξεχωρίζουμε τις περιπτώσεις που χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης και έρευνας, που μπορεί να περιλαμβάνει επίσκεψη στους χώρους σας, λήψη μαρτυρικών καταθέσεων, έρευνα σε συστήματα ηλεκτρονικών υπολογιστών ή εταιρικών τηλεφώνων, αναπαραγωγή υλικού από συστήματα λήψης εικόνας κλπ.
Με βάση την εμπειρία μας, αυτές οι υποθέσεις είναι οι πλέον πολύπλοκες στις οποίες η παρέμβαση του τμήματος ή του γραφείου προσωπικού δεν ευνοεί την επίλυσή τους, είτε διότι θα οδηγήσει σε δικαστική προσφυγή, είτε διότι υπάρχει δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη υποψία μεροληψίας.
Συνήθως οι υποθέσεις που αποτελούν κακόβουλη καταγγελία δεν γίνονται αντικείμενο έρευνας. Περαιτέρω, οι υποθέσεις για τις οποίες το management έχει ήδη επιληφθεί, δεν επιτρέπουν ανεξάρτητη έρευνα.
Στατιστικά, περίπου το 15% του συνολικού αριθμού των υποθέσεων απαιτούν περαιτέρω έρευνα από interdisciplinary ομάδες με κυρίαρχο το νομικό στοιχείο.
Οι έρευνες, που διεξάγονται με όλες τις εγγυήσεις του δικηγορικού απορρήτου, αποτελούν σημαντικό αποδεικτικό υλικό για την Εταιρεία, που δείχνει τη βούλησή της να ερευνήσει και να επιλύσει τις υποθέσεις προσωπικού, αποφεύγοντας ταυτόχρονα την μακρά και δυσχερή δικαστική οδό.